160 lat Katowic – historia nadania praw miejskich
11 września 1865 – Katowice uzyskują prawa miejskie
11 września 1865 roku Katowice oficjalnie uzyskały prawa miejskie. Stało się to na mocy rozporządzenia gabinetowego (Kabinettsordre) podpisanego przez króla Prus Wilhelma I oraz ministra spraw wewnętrznych Friedricha Albrechta zu Eulenburga. Z dotychczasowej gminy Katowice (die Ortschaft Kattowitz) wydzielono samodzielne miasto, którego status prawny określała ordynacja miejska z 30 maja 1853 roku.
Wraz z powstaniem Katowic wyodrębniono Brynów i Katowicką Hałdę, tworząc z nich nową gminę – Brynów. Już kilka lat wcześniej, w 1859 roku, mierniczy Pieper przygotował plan przyszłego miasta, który niestety nie zachował się do naszych czasów.
Pierwsze władze Katowic
Po wejściu w życie edyktu o nadaniu praw miejskich, 28 grudnia 1866 roku wprowadzono zarząd miejski. Pierwsza rada miejska składała się z 18 członków. Jej przewodniczącym został Richard Holtze, który pełnił tę funkcję nieprzerwanie aż do swojej śmierci w 1891 roku.
Pierwszym burmistrzem Katowic był Louis Diebel. Jego kadencja zakończyła się jednak skandalem – burmistrz uciekł z miasta, defraudując pieniądze z kasy magistratu. W 1871 roku wybrano nowego burmistrza – Oswalda Kernera, który sprawował urząd do 1873 roku.
Dynamiczny rozwój miasta
Nadanie praw miejskich zapoczątkowało szybki rozwój Katowic i powstawanie nowych urzędów oraz instytucji. W drugiej połowie XIX wieku swoje siedziby ulokowały tu m.in.:
- Państwowa Dyrekcja Poczt (1872),
- Sąd Okręgowy (1882),
- Górnośląski Związek Przemysłowców Górniczo-Hutniczych (1882),
- Dyrekcja Prusko-Królewskich Kolei Państwowych (1895),
- Górnośląska Konwencja Węglowa (1898).
Katowice szybko stawały się ważnym ośrodkiem przemysłowym i usługowym. W 1866 roku działało tu kilka zakładów przemysłu lekkiego, m.in. wytwórnia impregnacyjna Rütgersa i Lauterbacha, tartak Goldsteina, młyn parowy oraz browar Frölicha.
W 1868 roku w mieście funkcjonowało już 50 sklepów, 10 restauracji i 3 hotele, a na przełomie XIX i XX wieku ich liczba przekroczyła 100.
Wzrost liczby mieszkańców
Rozwój przemysłu i instytucji sprzyjał szybkiemu wzrostowi liczby mieszkańców:
- w 1866 roku Katowice liczyły 4 815 osób,
- w 1890 roku – ponad 16 tysięcy,
- tuż przed I wojną światową – 46,5 tysiąca.
Miasto przemysłu i kultury
Nadanie Katowicom praw miejskich miało kluczowe znaczenie dla ich dalszego rozwoju. W krótkim czasie z niewielkiej osady wyrósł dynamiczny ośrodek przemysłowy, handlowy i kulturalny, który w kolejnych dekadach odegrał ogromną rolę w dziejach Górnego Śląska.
Dziś, z okazji jubileuszu 160-lecia, oprócz przypomnienia tej historii prezentujemy również zdjęcia archiwalne z 1989 roku, które pokazują, jak Katowice wyglądały jeszcze w niedalekiej przeszłości. To wyjątkowa podróż w czasie – od XIX-wiecznych początków po czasy współczesne.
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe ( 1989 rok )
Więcej zdjęć:
